Một cách để tạo ấn tượng đầu tiên tại nơi làm việc hoặc trường học mới của bạn là xưng hô đúng cách với mọi người bằng tiếng Nhật. Sử dụng đúng kính ngữ thể hiện mức độ hiểu biết về văn hóa Nhật Bản, sự tôn trọng của bạn đối với người khác và tạo nên tông điệu phù hợp cho phần còn lại của cuộc tương tác.
Những người mới học thường được dạy mặc định dùng họ và “san” khi xưng hô với người họ gặp, nhưng tiếng Nhật cũng có những kính ngữ khác có thể phù hợp hơn với ngữ cảnh.
Trong bài viết này, sẽ cùng nhau thảo luận về những điều cơ bản của kính ngữ, các ví dụ phổ biến khác và thời điểm sử dụng chúng.
Kính ngữ trong tiếng Nhật là gì?
Nhật Bản luôn có một nền văn hóa phân cấp có thể bắt nguồn từ thời phong kiến. Nền văn hóa tôn trọng này được phản ánh trong cách cư xử và ngôn ngữ, vẫn được thực hành cho đến ngày nay. Các danh xưng Nhật Bản hoặc keishou (敬称) là hậu tố được thêm vào họ của một người. Các danh xưng này xác định thứ hạng, sự quen thuộc, giới tính và trong một số trường hợp, là giai cấp xã hội. Cách bạn xưng hô với hàng xóm khác với cách bạn xưng hô với quản lý hoặc người thân, ...
Những cách xưng hô thông thường trong tiếng Nhật
Sau đây là một số cách xưng hô phổ biến nhất bằng tiếng Nhật mà bạn có thể đã từng nghe. Hãy nhớ rằng điều quan trọng là phải hiểu bối cảnh mà bạn gặp người này, có thể là ở văn phòng, tại một bữa tiệc hoặc ở trường. Sử dụng teineigo (丁寧語) hoặc ngôn ngữ lịch sự bất cứ khi nào bạn gặp một người mới.
► San
San (さん) là cách xưng hô trung lập và lịch sự với bất kỳ ai bạn gặp lần đầu. Nó khá giống với Mr. hoặc Ms., và là một trong những cách xưng hô phổ biến nhất.
Một trong những cách sử dụng thú vị nhất của san là nó có thể được thêm vào mô tả công việc như một cách chung để mô tả một người làm công việc đó. Bạn không biết tên người bán sách của mình? Bạn có thể chỉ cần gọi người đó là 本屋さん ( Honya-san hoặc Mr. Bookstore) để chỉ người đó hoặc doanh nghiệp của họ.
► Sama
Sama (さま) được thêm vào cuối tên của những người được kính trọng. Tin tốt là hầu hết thời gian, bạn chỉ phải sử dụng sama để nói chuyện trực tiếp với khách hàng. Hoặc thêm sama vào cuối tên của ai đó hoặc gọi họ là お客様 (o kyaku sama) nếu bạn không biết tên của họ. Bạn nên cẩn thận không nên lạm dụng sama.
► Thầy ơi
Kính ngữ sensei (先生) được sử dụng riêng hoặc gắn vào cuối tên của người đó. Nó dành cho giáo viên và những người chuyên nghiệp trong các lĩnh vực khoa học, nghệ thuật, luật pháp và chính trị, kiến trúc, v.v. Không bao giờ sử dụng kính ngữ này khi nói về bản thân bạn.
► Anh bạn
Senpai (先輩) được dùng để xưng hô với người có chức vụ cao hơn bạn. Danh xưng tôn kính trung lập về giới tính này thường được dùng trong các bối cảnh nhóm, chẳng hạn như ở trường học hoặc hoạt động ngoại khóa. Bạn có thể đã nghe về danh xưng tôn kính này qua anime hoặc manga.
► Chan
Theo nguyên tắc chung, chan (ちゃん) được dùng cho tên con gái như một hình thức thể hiện tình cảm. Trong hầu hết các trường hợp, đây là cách gọi không chính thức một cô gái trẻ hơn mà bạn thân thiết. Chan cũng có thể được dùng để gọi một thứ gì đó dễ thương. Ví dụ, nhân vật Hello Kitty cực kỳ phổ biến thường được gọi là Kitty-chan. Bạn sẽ thường nghe mọi người dùng từ này khi nói về động vật và thú cưng. Đối với những người siêu dễ thương, bạn thậm chí có thể nghe thấy tan (たん), đây là phiên bản ngọt ngào của chan. Theo nguyên tắc chung, phiên bản nghe dễ thương hơn này chủ yếu được trẻ nhỏ sử dụng, chẳng hạn như trong お兄たん ( oniitan —anh trai tôi), vì tan dễ nói hơn nhiều đối với những cái miệng nhỏ.
► KUN
Đối với tên nam, kun (くん) được dùng như một thuật ngữ trìu mến. Nó không chính thức và được những người ở vị trí cao hơn sử dụng để gọi những người đàn ông trẻ tuổi hơn (và đôi khi là phụ nữ) ở trường hoặc nơi làm việc.
Kính ngữ liên quan đến văn phòng
Nếu bạn có kế hoạch làm việc tại Nhật Bản, hãy làm quen với cách xưng hô với các nhà quản lý trong công ty của bạn bằng cách sử dụng kính ngữ đặc thù của văn phòng. Tùy thuộc vào ngữ cảnh, bạn có thể sử dụng kính ngữ riêng hoặc thêm vào họ của người mà bạn đang nhắc đến. Có bucho (部長) cho trưởng phòng, kacho (課長) cho quản lý bộ phận, kaicho (会長) cho chủ tịch và shacho (社長) cho chủ tịch công ty hoặc giám đốc điều hành.
Khi nào không nên sử dụng kính ngữ
Trừ khi có người yêu cầu bạn không được sử dụng kính ngữ khi nói chuyện với họ, tốt hơn hết là bạn nên sử dụng kính ngữ. Nếu bạn quên sử dụng đúng kính ngữ, điều đó có thể khiến người bạn đang nói chuyện cảm thấy thô lỗ.
Vậy, khi nào bạn nên từ bỏ việc sử dụng kính ngữ? Hãy bỏ hẳn chúng khi nói về bản thân, khi bạn nói chuyện với ai đó trong vòng tròn thân thiết của mình ( uchi ) và khi bạn nói về ai đó trong vòng tròn thân thiết của mình với người mà bạn không thân thiết ( soto ). Mặc dù biết được sự khác biệt giữa các kính ngữ tiếng Nhật là hữu ích, nhưng nguyên tắc chung là quay lại sử dụng san.
_ SƯU TẦM_
